Читать онлайн «Фрашкі да пляшкі»
Автор Севярын Квяткоўскі
Фрашкі да пляшкі
Квяткоўскі Севярын
Дзякуй за падтрымку: Беларускае Шуманаўскае Таварыства
Фота на вокладцы: Павал Эзэрын
Фрашкі да пляшкі / С. Квяткоўскі. —Менск , 2007. —156 с.
© Квяткоўскі С. , 2007
Слова фрашка прыйшло са старапольскай, адпачатку азначала вершаваны анэкдот з жыцьця, цяпер — проста анэкдот з жыцьця. Пляшка — пляскатая бутэлька, тое, што цяпер чамусьці завецца фляшкай. А пляшка сталася сынонімам проста бутэлькі. Многія з фрашак нарадзіліся пры кухлі ці кілішку альбо сталіся вынікам застольля. “Гэта альтэрнатыўная гісторыя найноўшай Беларусі, распаведзеная за сяброўскай бяседай”, — так я паўжартам тлумачыў знаёмым, якія пыталіся, пра што кніжка. А дакладней, гэта невялікія фрагмэнты гісторыяў канкрэтных людзей. Большасьць сабраных тут фрашак зьвязаныя з выпіўкай. Але кніжка ня ёсьць одай Бахусу. Мінздраў мае рацыю, цьвердзячы пра шкоднасьць алькаголю ў вялікіх дозах. Гісторыі, распаведзеныя ў фрашках, не пра алькаголь, а пра людзей.
Фрашкі зьнітаваныя ў адну вялікую застольную гісторыю, якую можна чытаць зь любой старонкі. Спадзяюся, пасьля нашай віртуальнай бяседы вы скажаце: “Добра пасядзелі!”
ГАРЭХІ
— Выціскаюць нас, Севярын, выціскаюць, — са скрухай прамаўляе мой сябар Андрэй, і мы робім па глыточку чырвонага партвэйну.
Менск для прыежджых — гэта праспэкт. Менчукі ніколі не ўдакладняюць у размовах, які праспэкт. Калі ты кажаш проста “праспэкт”, таксоўшчык цябе зразумее.
Гэта праспэкт Сталіна-Варашылава-Леніна-Скарыны-Незалежнасьці. “Узьлётная паласа да камунізму”. Сталінскі ампір. Праспэкт стварае Менск, ягоны цэнтар і ягонае аблічча. Тое, што завецца “цэнтрам”, ляжыць на кілямэтар-паўтара паабапал праспэкту і кілямэтраў на пяць выцягнута ўздоўж яго. Сама магістраль цягнецца больш за дзесяць кілямэтраў у горадзе і ператвараецца ў Маскоўскую шашу. Кіраўніцтва РБ прапанавала ўнесьці праспэкт у сьпіс ЮНЭСКО. А я, калі быў падлеткам, у час перабудовы, марыў, як падчас вайны нашых зь іхнымі праспэкт ляжа ў руінах: разам з Палацам Рэспублікі і ЦК КПБ. І застануцца адно старадаўнія камяніцы. Нашыя — беларускамоўныя людзі пад бел-чырвона-белым сьцягам. Іхныя — расейскамоўныя савецкія, пад чырвоным. Нашыя адбудавалі б усё, зьнішчанае ад часу Расейскай імпэрыі і саветаў, а сталіца вярнулася б у Полацак, Наваградак ці нават у Вільню.— …Выціскаюць нас, Севярын, выціскаюць, — паўтарае Андрэй, і мы наліваем па другой.
Наліваем у… Ці можна плястыкавую шклянку назваць шклянкай, калі яна зробленая з плястыку? Аднойчы па вяртаньні з канцэрту ў Польшчы Кася Камоцкая задалася тым жа пытаньнем і прыдумала: “Наліце мне ў плястыкувку”.
Штораз сустракаючыся зь сябрамі, соцячы ў цэнтры Менску, мы глядзім адно на аднаго і варочаем галовамі навокал. Пытаньне вядомае ад даўна: “Куды? Куды пойдзем?”
Каб у грамадзтве зьявілася культура кавы, павінны быць кавярні. Каб у грамадзтве зьявілася культура гарбаты, павінны быць чайныя, каб у грамадзтве зьявілася культура піва, павінны быць піўныя. У той дзень, калі Кася прыдумала “плястыкувку”, мы сядзелі за столікамі ля гастраному “Цэнтральны”. Мы налівалі пад сталом гарэлку і запівалі купленай у гастраноме кока-колай.
