Читать онлайн «Napoleon»

Yevgeni Tarle

Napoleon

I FƏSİL

Napoleonun uşaqlığı və gəncliyi

Beləliklə, korsikalı vəkil Karlo Bonapartın ailə üzvlərinin sayı bir nəfər də artdı. Vəkil qərara aldı ki, oğlunu korsikalı kimi deyil, fransız tərbiyəsi ilə böyütsün. Odur ki uşaq böyüyəndə onu dövlət vəsaiti hesabına fəaliyyət göstərən fransız hərbi məktəblərindən birinə qoydu.

Qeyd edək ki, Korsika uzun illər Genuya hökmranlığına tabe olmuşdu. Ancaq ada sakinləri 1755-ci ildə yerli mülkədar Paolinin başçılığıyla üsyan qaldırıb genuyalıları oradan qovmuşdular. 1768-ci ildə Korsika bu dəfə Fransa kralı XV Lüdovikin ixtiyarına keçdi. 1769-cu ilin yazında fransız ordusu Paolinin qiyamçı dəstəsini darmadağın etdi. Beləliklə, ada rəsmi şəkildə Fransa torpağı elan olundu. Onda Napoleonun dünyaya gəlməsinə hələ üç ay vardı.

Napoleonun uşaqlıq illərində hələ də Korsikanın müstəqilliyinin xiffətini çəkənlər tapılırdı. Elə balaca Napoleon da Paoliyə rəğbət bəsləyir, bura sonradan köçüb gələn fransızlara isə nifrət edirdi. O, dalaşqan, heç kimdən qorxmayan, cəsur uşaqdı. Anası Letisiya Napoleonu çox sevirdi, bununla belə, həm ona, həm də digər övladlarına qarşı çox tələbkar idi.

Napoleon dərslərini əla oxuyur, xüsusən də Yunanıstan və Roma tarixinə dərindən yiyələnirdi. O, riyaziyyat və coğrafiya ilə də maraqlanırdı. Lakin əyalətdə yerləşən hərbi məktəbin müəllimləri bir o qədər savadlı olmadıqlarından balaca Napoleon öz biliyini daha çox mütaliə yolu ilə artırırdı.

Napoleonun korsikalı vətənpərvərliyi fransız yoldaşlarını heyrətləndirir, eyni zamanda ondan uzaqlaşdırırdı. Gələcək imperator üçünsə onlar doğma adasını istila etmiş gəlmələr idi.

Yeniyetmə Bonapart 1784-cü ildə, 15 yaşında ikən Parisin ən nüfuzlu hərbi məktəbinə daxil oldu. Bu məktəbi bitirən məzunlar dərhal zabit rütbəsi alırdılar. Hərbi məktəbdə güclü müəllim heyəti var idi. Napoleon mühazirələrə həvəslə qulaq asır və mütaliə edirdi. Ancaq elə ilk dərs ilində ona bədbəxtlik üz verdi: 1786-cı ilin fevralında atası vəfat etdi. Sonralar Napoleon da eyni xəstəlikdən – mədə xərçəngindən dünyasını dəyişəcəkdi.