Читать онлайн «Больные вопросы родной грамматики: учебное пособие»

Е. В. Маринова БОЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ РОДНОЙ ГРАММАТИКИ Учебное пособие Москва Издательство «ФлИнта» Издательство «наука» 2012 1 УДК 811. 161. 1’36(075. 8) ББК 81. 2Рус-2 М26 Маринова Е. В. М26 Больные вопросы родной грамматики : учеб. пособие / Е. В. Ма- ринова. — М. : ФлИнта : наука, 2012. — 152 с. ISBN 978-5-9765-1318-1 (ФлИнта) ISBN 978-5-02-037726-4 (наука) В книге собраны ответы на вопросы, которые задавались автору на портале для журналистов «Живое слово» в рубрике «лингвист от- вечает». Материал изложен доступно, но в рамках строгой научности. Формат книги сохраняет форму работы автора на портале: вопрос – ответ. тематически близкие вопросы объединены в главы и разделы. Каждую главу завершают вопросы к читателям. Книга рассчитана на широкую аудиторию. В школьной практике преподавания русского языка её можно использовать во внеклассной работе. УДК 811. 161. 1’36(075. 8) ББК 81. 2Рус-2 ISBN 978-5-9765-1318-1 (ФлИнта) © Маринова Е. В. , 2012 ISBN 978-5-02-037726-4 (наука) © Издательство «ФлИнта», 2012 2  ОГЛАВЛЕНИЕ От автора ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 5 Культура точности ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 7 Что сие значит? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7 Выбираем синоним ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15 Паронимы или синонимы? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19 И снова паронимы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 22 Почему режет слух ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 27 Чемпион среди слов-паразитов ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 29 Ответьте сами ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 31 Человек пишущий ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33 Игры с графикой ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 33 Без вариантов? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 36 Слова-фантомы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 40 Прописная буква — сколько с ней сложностей! ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 42 О висячем дефисе, и не только о висячем ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 44 Проверяем пунктуацию ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 47 Ответьте сами ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 55 Культурный барометр ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 58 Ошибка, которой более ста лет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 58 Коварство русского ударения ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 59 Слова, которые нуждаются в транскрипции ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 67 Следим за благозвучием ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 69 Ответьте сами ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 71 «Своё» и «чужое» в родном языке ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 72 Что-то новенькое ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 72 «Смешение французского с нижегородским» ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 77 Хорошо забытое старое? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 83 Ответьте сами ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 87 Больные вопросы родной грамматики ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 89 Склонять или не склонять? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 89 Числительные: склонять! — но как? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 94 а теперь о местоимениях ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 100 Выбираем род ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 101 Проблемы с числом ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 107 Чтоб глаголы не мучили ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 109 Как правильно управлять ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 111 Согласовать! ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 113 Ответьте сами ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 114 3 Часто и нечасто задаваемые вопросы о русском языке ... ... ... ... ... ... ... ... ... 116 И всё это русский? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 116 Вопросы этики ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 121 немного о кириллице ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 122 Словари в помощь! ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 125 Сложный или простой? ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 128 А теперь правильный ответ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 136 лИтЕРатУРа ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 143 СлОВнИК ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . . 145 4  От автора Эту книгу мы решили назвать «Больные вопросы родной грамматики» (мы — это автор и генеральлный директор изда- тельства «ФлИнта» Вячеслав Григорьевич Петряков).